ترامپ اردیبهشت ماه سال‌جاری ایالات متحده را از برجام خارج کرد و دور اول تحریم‌های معلق شده ایران در نتیجه برجام را در اواسط مردادماه بازگرداند. مرحله جدید تحریم‌ها علیه ایران روز ۴ نوامبر (١٣ آبان) اجرا می‌شود که فعالیت‌های صنایع نفت و گاز، کشتیرانی و خدمات بیمه را هدف قرار می‌دهد. دولت امریکا مدعی شده در پی آن است که صادرات نفت ایران را به صفر برساند. تصمیمی که از همان آغاز با این واکنش از سوی کشورهای طرف برجام مواجه شد که «قوانین بازدارنده را در برابر تحریم‌ها اعمال می‌کنیم». چرا که اروپا ذیل چنین مواجهه‌ای  سازوکار مالی جدیدی برای دور زدن تحریم‌های امریکا تدارک دیده و از روسیه و چین هم خواسته به آن بپیوندند.

ترامپ: تحریم‌های بیشتری را علیه ایران وضع خواهیم کرد
کمتر از 10 روز دیگر موعد بازگشت اصلی‌ترین بخش تحریم‌های هسته‌ای امریکا علیه ایران فرا می‌رسد و ترامپ در جدیدترین اظهار نظر پیرامون بازگشت این تحریم‌ها در روز 13 آبان با این ادعا که تندروی‌های ایران از زمان روی کار آمدنش کمتر شده، گفت:«تحریم‌های بیشتری را علیه ایران وضع خواهیم کرد». او پیش از این تهدید کرده بود که هر شخص یا مؤسسه‌ای که با تحریم‌های امریکا علیه ایران همراهی نکند با پیامدهای وخیمی روبه‌رو خواهد شد.

اظهارات ترامپ درباره تحریم‌های شدید علیه ایران درحالی مطرح شده است که شماری از مقامات آگاه در دولت امریکا از تشکیل یک جبهه داخلی در دولت این کشور برای حفظ دسترسی ایران به سوئیفت خبر داده‌اند. مقامات بلندپایه در وزارت خزانه‌داری امریکا که خواهان حفظ چارچوب توافق هسته‌ای هستند، تلاش می‌کنند تا دسترسی ایران به سیستم بانکداری «سوئیفت» (جامعه جهانی ارتباطات مالی بین‌بانکی) را حفظ کنند. در همین چارچوب روزنامه وال‌استریت‌ژورنال خبر داده که مقام‌های دولت امریکا در حال بحث بر سر این هستند که تا چه اندازه کشورهای اروپایی را برای خارج کردن ایران از سامانه «سوئیفت» تحت فشار قرار دهند. این روزنامه گفته که مقامات امنیتی کاخ سفید در زمینه شدت تحریم‌ها علیه ایران دچار اختلاف داخلی هستند. بنا بر این گزارش، استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری امریکا در خلال رایزنی‌های فشرده‌ای که با سایر کشورها پیرامون بازگرداندن تحریم‌های ایران داشته، احتمال داده که امریکا ممکن است سامانه پیام ‌رسان مالی، موسوم به سوئیفت را برای قطع ارتباط با بانک‌های ایرانی تحت فشار قرار ندهد. به گفته منابع آگاه، منوچین به دولت‌های خارجی گفته امریکا احتمالاً موضعی با تقابل‌جویی کمتر اتخاذ خواهد کرد. او آمادگی خود را برای نگاه داشتن برخی از بانک‌های ایرانی در سوئیفت اعلام کرد، اگرچه احتمال خارج کردن ایران از آن را هم منتفی نکرد. وزیر خزانه‌داری امریکا افزوده: «هدف ما این است اطمینان حاصل کنیم مؤسسات مالی وارد مبادلاتی که غیرقانونی هستند نمی‌شوند. من از تمامی ابزارهایی که در اختیار دارم برای تضمین اینکه مبادلات غیرقانونی انجام نمی‌شوند استفاده خواهم کرد. مبادلات کالاهای انسانی مجاز خواهد بود». اعلام آمادگی وزیر خزانه‌داری امریکا برای تعدیل مشی تقابلی امریکا در خصوص باقی نگه داشتن ایران در سوئیفت در حالی است که از سوی دیگر چهره‌های نزدیک رئیس جمهوری امریکا در دولت از جمله جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفته‌اند، آماده‌اند در صورت نادیده گرفتن درخواست امریکا برای قطع ارتباط با ایران از سوی سوئیفت، مقام‌های آن را تحت تحریم قرار دهند. نبرد داخلی در امریکا بر سر تحریم سوئیفت در شرایطی است که پیش‌تر «جی‌پی مورگان» و «سیتی‌بانک»، دو مؤسسه مالی بزرگ امریکا اعلام کرده‌اند با تحریم‌های جدید علیه ایران همراهی نمی‌کنند. این تصمیم در کنار سعی کشورهای اروپایی و متحدان منطقه‌ای ایران برای دور زدن تحریم‌های جدید، به نگرانی مقامات امریکایی در خصوص اثرگذاری تحریم‌هایی که قرار است از 13 آبان اجرایی شود، انجامیده است.

آماده شدن کانال مالی اتحادیه اروپا با ایران قبل از تحریم نفتی امریکا
در حالی که ایجاد سازوکار ویژه و مستقل برای نقل و انتقالات مالی بخصوص در مورد عواید حاصله از صادرات نفت خام از جمله تقاضاهای ایران برای ماندن در برجام بوده، کشورهای اروپایی تسهیلات مالی جدیدی را برای ادامه مبادلات مالی و بانکی با ایران ایجاد کرده‌اند. اینک در آستانه بازگشت تحریم‌های نفتی امریکا، خبرگزاری رویترز به نقل از سه دیپلمات اروپایی خبر داده است که کانال مالی یا سازوکار اتحادیه اروپا برای تسهیل پرداخت پول اقلام صادراتی ایران به اروپا با هدف عبور از تحریم‌های امریکا، تا سیزدهم آبان به شکل نمادین آماده می‌شود اما عملیاتی شدن آن تا اوایل زمستان سال‌جاری طول می‌کشد.
پیش از این وزیران خارجه آلمان، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که برای شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده‌ بودند، از پیشنهادهای عملی برای ادامه مناسبات مالی با ایران از طریق طراحی یک ابزار ویژه (اس پی وی) برای هموار کردن مسیر پرداخت‌های مرتبط با ایران جهت صادرات نفت ایران خبر داده بودند. ابزاری که سایر کشورها با بهره‌گیری از آن می‌کوشند از آزادی فعالان اقتصادی جهت دنبال کردن مبادلات مشروع با ایران حفاظت کنند. خبرگزاری رویترز در گزارشی جدید به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گفته که تقریباً از راه‌اندازی این کانال پیش از شروع تحریم‌های امریکا در سیزده آبان اطمینان دارد اما عملیاتی شدن این کانال چند ماه زمان می‌برد. این در حالی است که مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا پیشتر از این طرح اروپایی‌ها برای دور زدن تحریم‌های امریکا علیه صادرات نفت انتقاد و آن را رویکردی شدیداً غیرسازنده اعلام کرده است.در چنین فضایی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خلال تدارک کانال‌های جدید مالی با ایران بار دیگر حمایت خود را از برجام اعلام کرده و وجود قانون و نهادهای قانونی بین‌المللی را تضمینی برای همگان خواند.فدریکا موگرینی در بخشی از سخنرانی خود در روز گرامیداشت سازمان ملل با بیان اینکه اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد به‌عنوان حامیان گفت‌و‌گو و همکاری، به حمایت خود از برجام ادامه خواهند داد، افزود:«ما دیپلماسی چندجانبه‌ خود را چه در مورد توافق هسته‌ای ایران و چه توافق پاریس از وظایف‌ ضروری تمامی نهادهای سازمان ملل می‌دانیم و این رویکرد را ادامه خواهیم داد» به نظر می‌رسد با روشن شدن ابعاد پیدا و پنهان چارچوب‌های جدید مالی اروپا با ایران و پیگیری طرح‌هایی همچون احیای مقررات انسداد و ایجاد کانال‌های مستقل مالی بدون به کارگیری دلار، زمینه مساعد برای مواجهه با تحریم‌های غیرقانونی امریکا فراهم شود.

چین و روسیه به اروپا بپیوندند
آمادگی اتحادیه اروپا برای اجرایی کردن سازو کار جدید مالی با ایران در حالی است که سفیر روسیه خبر داده این نهاد از چین و روسیه خواسته تا به منظور ادامه همکاری اقتصادی با ایران و مصون ماندن از پیامدهای تحریم‌ امریکا به سازوکار ویژه پرداخت‌های پولی به ایران بپیوندند. ولادیمیر چیزف، سفیر روسیه در اتحادیه اروپا با اعلام این خبر تأکید کرد که حفظ رابطه بازرگانی با ایران در اولویت برنامه‌های اتحادیه اروپا قرار دارد و پروژه ایجاد سازوکار ویژه برای انجام معاملات به‌منظور دور زدن تحریم‌ها در بالاترین سطح در جریان است. در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز با اشاره به غیرقانونی بودن تحریم امریکا علیه ایران، بر ادامه همکاری کشورش با تهران با وجود بازگشت تحریم امریکا علیه ایران، تأکید کرد. ماریا زاخارووا در گفت‌وگو با شبکه المیادین گفت که «تحریم امریکا علیه ایران غیرقانونی است» و مسکو «تدابیر لازم برای جلوگیری از تأثیر منفی آن بر همکاری تجاری و اقتصادی روسیه و ایران اتخاذ می‌کند».  سخنگوی وزارت خارجه روسیه همچنین با اشاره به بازگشت تحریم مالی و نفتی ایران در تاریخ سیزدهم آبان ماه، تأکید کرد که «بسته تحریم جدید امریکا، مسکو را از ادامه همکاری با تهران منصرف نخواهد کرد». پیش از او الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه نیز تحریم یک‌جانبه امریکا علیه ایران را «غیرسازنده» توصیف کرده بود.